فروغگر

رئیس جمهور افغانستان عزیز که ما تا اکنون تنها ابعاد گسترده سیاست و سیاستمداری او را در عرصه های ملی و بین المللی به بررسی گرفته ایم، بر حکومت وحکومتداری وی انتقاد کرده ایم، روابط بین المللی او را به فلترهای دقیق ازمایش سپرده ایم؛ اما چیزی که هنوز نتوانسته ایم ازین مردسیات و دیپلوماسی ببینیم، بعد علمی، فرهنگی و ادبی زندگی اوست، بدون تردید شناخت انسانها، مخصوص شناخت رجال جامعه کار آسانی نیست، می دانیم، هر گاه شخصیت در عرصه سیاست ظاهر می شود دوست و دشمن، خود خواه و بدخواه، کارمندان دولتی و مردم عادی در مورد هر چیزی که به مذاق شان برابر باشد به ادرس او می گویند، آقای رئیس جمهور حامد کرزی نیز از ین کلیه مستثنی شده نمی تواند، وی از سال 2001-2012 به عنوان رئیس جمهور عزیز ما بار امانت میلیونی جامعه کشورش را بردوش حمل می کند، روابط گسترده بین المللی، تلاشهای وسیع پیوند دادن افغانستان با جامعه وحکومت افغانستان، سرو صورت دادن تشکیلات سیاسی و اداری یی که در سه دهۀ گذشته ضربات جبران ناپذیریرا متحمل شده و به سقوط محکوم شده است، تپ و تلاشها، تکاپوها و تحرکاتی که وی در باز سازی نهادهای ملکی، نظامی، امنیتی و نهادهای ناحکومتی انجام داد، فقط می توانیم گفت که ما با یست افغانستان چهل سال قبل یا 12 سال قبل را با افغانستان امروزی مقایسه کنیم، تفاوت این و آن را فقط در شخصیت کاری، سیاسی و تشکیلات این مردمدبر مشاهده خواهیم کرد. انتقاد بسیار آسان و سهل است؛ امروز ما در جامعۀ ما کسانی را داریم که سلطان محمود عزنوی، میرویس خان هوتک، احمد شاه بابای کبیر و قهرمانان واقعی ملی ما را به باد انتقاد می گیرند و هرزه سرایی ها می کنند، که در هیچ قالب آداب کرکتر انسانی پهلو نمی زند، اگر این مردک و مردکهای دیگر فقط خود را در جای یک خورد ضابط دوران احمد شاه کبیر قرار بدهند و استعداد آن را داشته باشند که اوضاع سیاسی آن زمان را طوری هضم کند که مثبت های انرژی آن به دماغ و سلولهای مغز آنها نفوذ کند، گرانی مسوولیتهایی را درک خواهد کرد که احمد شاه کبیر بر عهده داشت ما نمی گوییم که آقای کرزی مشکلی ندارد، از اشتباهات خالی است، خالیگاه ندارده، اخر وی نیز مانند ما یک انسان است، در بین انسان ها زندگی می کند، اما هیچگاه از واقعیت مجسمی که در شخصیت علمی، سیاسی و فکری وی متجلی است، منکر شده نمی توانیم، وی در این همه عرصه ها، اگر در نبوغ او اشتباه داشته باشیم ازین واقعیت فرار کرده نمی توانیم که در جامعه کنونی افغانستان از قافله سالاران همسانان، هوا خواهان و مخالفان خود است.

چند روز قبل که وی سر گرم سفر هند بود در کنار مصروفیتهای سیاسی به گردهم آیی بزرگی که به مناسبت ابر مرد تاریخ هند، مفسر توانا، فقیه دراک، ادیب چیره دست و فیلسوف والاسیرت مسلمان ابو الکلام آزاد راه می یابد.

روشن است که هند و افغانستان پیکر با هم پیوند خورده جغرافیایی آسیا هستند که از باستان زمانه ها، تا عصر شاه ولی الله دهلوی، شبیراحمد عثمانی و محمود الحسن دیوبندی و زمان نهضت برانگیز ندوی ها وخانوادۀ مودود و مودودی ها، تاروپود علمی، فرهنگی، ادبی، تاریخی، دینی و اجتماعی دارند، هرنسیمی که از بحرهند، بر فضای هند وزیدن می گیرد، نگهت فرهنگ افغانی و اسلامی را با خود دارد؛ ما بودیم که در درازنای تاریخ مناره های نورو هدایت را به نیم قاره انتقال دادیم و بذر دانش و فرهنگ را در سرزمین آن کشور ریختیم،حامد کرزی که از اولاد این میهن، از محصلان این میهن، از تحصیل کرده گان این میهن و بالاخره از جمله نخبگان و سالاران جامعه این میهن است، درسفر آخریش به سرزمین هند با پیکر سنگین، متین و شکوهمند شخصیت سیاسی خود به مخمل زمین فرهنگ دانش، ادبیات و هنر می درخشد، تجلی می کندو نخبه گان جامعۀ هندی را مبهوت بازتایهای دانش و روحیه اش می کند…

بلی عزیزان، هر گاه وی به گرد هم آیی گرامیداشت سالروز میلاد ابوالکلام آزاد راه می یابد سروران سیاسی وفکری هند در نکتۀ چندی وی را چنین معرفی می کنند:

داکتر کرن سنگ رئیس جمهور افغانستان را چنین معرفی می کند:

مهمانان ارجمند، حامد کرزی نیازی به معرفی ندارد، شخصیت آنها در تمام مجامع روشن و آگاه شناخته شده است، در اضافه از یک دهۀ گذشته، رهبری مدبرانه و توانای وی به ویژه آگاهی و دیدگاه وسیعی که جلالتماب ایشان از جوامع و فرهنگ کثرت گرای کشورهای آسیاسیی دارد، در واقعیت بازتاب و دهندۀ اندیشه یی است که ابوالکلام آزاد داشت، زینرو، ایشان امروز مفهوم عمیقتری در تنویر عنوان سنخرانی امروز یعنی (مولانایی برای عصر ما) خواهد بخشید سرزمین باستان افغانستان پیوندهای ژرفی با سرزمین هند دارد که اثار مشهود آن در تمامی گستژۀ تاریخ پهن شده است… داکتر کرن سنگ می افزاید، رئیس جمهور کرزی خود نمادی است بلند و بالنده ازین پیوند های کن ناگسستنی با زمانی که ایشان بحیث محصل در سیمله سرگرم تحصلات عالی بودند، آشنایی وی با سرزمین هند ژر فتر و گستره تر شد، وی همواره در صحبت هالش این موضوع را مطرح می کردند که چگونه میتوان از پیوند های عمیق این سرزمین با افغانستان و تنوع تمدنها در تحکیم و تقویت افغانستان استفاده به عمل آورد که در واقعیت چیزی است، که ما پس از استقلال این مرزوبوم به جستجوی آن پرداخته ایم.

وی به دنبال سخنانش افزود، این مفکوره که تنوع می تواند منبعی از نیرو و غنامندی هویت یک کشور باشد و نه مانعی در برابر نیرومندی روحیه ملی آن، پیامی است که مولانا ابوالکلام آزاد به عنوان اولین وزیر معارف هند و موسس این انجمن در افکار ما بجا گذاشت، رئیس جمهور کزری نیز چنین مفکوره دارد و تاکید می کند که تعلیم و تربیه یگانه و سیله یی است که یک علت را می سازد که وی با آن پیام روشن خود، در جایگاه معنوی مولانا ابوالکلام ازاد قرار می گیرد…

پس از معرفی فشرده رئیس جمهور افغانستان، میزبان مجلس ایشان را به سخنرانی دعوت می دهد، رئیس جمهور کشور گفتارش را به بسم الله الرحمن الرحیم آغاز می کند و می گوید:

خانم ها و اقایان شام همه شما بخیر! داکتر کرن سنگ، سلمان خورشید، داکتر گویل، آقای رنگانچین! جای بسی افتخار است که در مراسم یا دبود شخصیت عظیم و بزرگ فرصت سخنرانی یافتم، شخصیتی که از ما ورای عصر عبور کرده و فلسفۀ اندیشه وی چون دریای خروشان جاری است، برای شخص چون من حتی ایستادن نزد انسانی با این بزرگی افتخار عظیمی است که خود را مستحق نمی دانم، اما از سخنان نیک و احساسات مهرآمیزتان سپاسگذارم.

خانم ها و آقایان! هنگامی که من در هند محصل بودم و تاریخ هند را مطالعه می کردم، شخصیت هایی که در لابلای مبارزات آزادی خواهانه این سرزمین در برابر نگاههایم نقش می بست یکی هم شخصیت ابوالکلام آزاد بود، در باره پندیت نهرو، تا پتیل و خان عبدالغفار خان که بنام گاندی سرحد شهرت داشت می خواندم؛ اما به حیث یک محصل که جریانات تاریخ را فقط مانند یک مضمون مرور می کند… اما بعدها در زندگی مناسبت هایی پیش می آید که با این گونه شخصیت با عمق بیشتری مواجه می شدیم، بار دوم که من با شخصیت مولانا مواجه شدم، طی مطالعه کتاب جسونت سنگ بود که در رابطه به جدایی هند نوشته شده است، درین کتاب متن سخنرانی مولانا ابوالکلام ازاد را خواندم که وی پس از استقلال در مسجد جامع دهلی ایراد کرده بود، آنگاه تحت تاثیر بیشتر شخصیت، افکار و دیدگاه های وی قرار گرفتم…

سپس رئیس جمهور کرزی در لابلای سخنانش به نکات ظریفی در رابطۀ به زندگی علمی، اجتماعی، دینی و اخلاقی مولانا ابوالکلام آزاد حرف می زند، موضوع شرکت هند در جنگ جهانی، مسایل هجرت مسلمانان هند به غرب این سرزمین که امروز بنام پاکستان یاد می شود، افکار اجتماعی و سرگرمی های مطالعات دینی وی را به بحث می گیرد و می افزاید:

وقتی در بارۀ مولانا مطالعه می کردم بزرگترین لحظه برایم زمانی بود که کتابی را بنام «هند آزادی خود را می گیرد» و نوشته مولاناست می خواندم، در صفحه چهارم و پنجم این کتاب شخصیت مولانا را در می یابید… وی می گوید: «برای من هدف ادیان اتحاد بشریت است، برای من ادیان برای وحدت مردمان است بخصوص ملت هند.. . که باکثرت گروهی با هم بسر می برند، به همین دلیل همه آنانی را از خود راندم که از تفرقه حرف می زدند، خواه هند وبودند، مسلمان بودند و یا پیرو مذهب دیگری، این جاست که شما شخصیت مولانا را در می یابید، شخصیتی که در پیام خدا و ادیانی که وی برای رهبری بشریت نازل کرده است پیام وحدت را می دید و می شنید، نه تفرقه و گروهگرایی و پراگندگی را، مولانا سپس این پیام را بحیث جزء لاینفک شخصیتش انتخاب کرد و جلوشناخت، بنا براین، داکتر کرن سنگ! عنوانی را که برای این سیمینار انتخاب کرد اید (مولانا برای عصر ما) دقیقاً همان چیزی است که این سیمینار به هدف آن برگزار شده است، در واقع وی مولانایی برای عصر ماست، به ویژه برای عصر کنونی شخصیت بدون افراط گرایی، بدون وحشتی که بنام افراط گرایی از سوی افراطیون اعمال می شود بدون تروریزم، ایجاد ترس و وحشت که به نام دین تعمیل می شود، بدون خشونتی که به بهانه دین زندگی مردم مظلوم و بی گناه را از آن هامی گیرد، اگر رویدادهایی را در چند دهۀ گذشته در افغانستان مرور کنید، ویرانی مکاتب، کشتار معلمان و شاگردان و… بنام دین، پاکستان را به تماشا می نشینید و بنگرید که در آن جا چه اتفاق می افتد؟ تعصب، نفرت، تفرقه یی را در آن جا مشاهده کنید که چگونه گسترش می یابد و ترویج می گردد، آن هم متاسفانه بنام دین؛ بر یک فرقه نورسی چون «ملالی یوسفزی» حمله می شود، دختر 14 ساله یی که متعلم مکتب بود و فقط بخاطر تعلیم مورد حمله قرار می گیرد، قبل از ملالی یوسفزی وضعیت کشورمان افغانستان را بررسی کنید: بر روی دختران تیزاب می پاشند، آنها را در مکاتب مسموم می کنند، مسلمان، عالمان دینی، بزرگان قوم، داکتران، انجینران و پیشوایان مردم را به نام دین بی رحمانه هدف قرار می دهند و به زندگی شان پایان می دهند… آیا مولانا ممثل واقعی اسلام و وحدت نهفته در آن است و یا این افراطیون!؟ به هویتی که جرأت ندارند، چهره های شان را برای ما نشان دهند، ایا این ها از اسلام نماینده گی می کنند!؟

بلی! عزیزان!

نمایندۀ واقعی اسلام مولانای عصر ماست و اگر شما ارزشهایی را که مولانا به ما می اموزد و ان چه که این افراطیون مرتکب می شوند به مقایسه گیرید و یکی را ازین دو انتخاب کنید، بدون شک طی یک رای گیری مختصر در همین تالار، واضح خواهد شد که اکثریت مطلق مولانا را انتخاب می کنند، من نوشته های او را در «غبار خاطر» «تذکره» و «استدراک» خواندم که همه از اندیشه های فکری، فلسفی، اخلاقی و دینی او حکایت می کند و بما درس همبستگی، وحدت و پیام با هم بودن و محبت را می دهد، وی مفسر قرآن، نویسندۀ توانا، ژورنالست با پشت کار و شخصیتی بود که بر آینده های جوامع بشری دید نافذ داشت، وی در پایان یک اثرش بنام استدراک فرد زیبای شعر یک شاعر را نمیدانم شعر بیدل است و یا حافظ رقم می زند:

دهروان راخستگی راه نیست

عشق هم راهست هم خود منزل است

این همان پیامی است که باید از مولانا بیاموزیم و راه او را دنبال کنیم، صرف نظر ازین که وی در نهایت امر به تمام اهدافش دست یافته است و یا نه! ما باید برنقش قدم وی، قدم بگذاریم و سفرصلح، دوستی، همبستکی، وحدت همدیگر پذیری را که مولانا آغاز کرده است، من حیث انسان های متمدن تکمیل کنیم، ما یک پیکر واحد هستیم، پیکر واحدی که مولانا و امامان بزرگ دین به ما آموخته اند…

مولانای ما در عصر ما نیز جاودانه بسر می برد و ما را درین سفر الهام می دهد، من به شعر شاعر و فیلسوف هندی را بند رنات تا گور باوردارم که می گوید:

اقیانوس صلح هنوز در پیش است

ای کشتی ران بسوی هدف بشتاب

این خود بهترین مفهومی است که شرح اهداف مولانا در ان نهفته است… پس بیایید به یک صدا زمزمه کنیم:

اقیانوس صلح هنوز د پیش است، مولانا بسوی هدف بشتاب، این است آینده ما

بسیار زیاد تشکر!

سپس رئیس جمهور کشور به سوالهای خبرنگاران پاسخ می دهد:

یکی از ترجمه قر آن می پرسد که ابوالکلام ترمیم نموده است، وی در پاسخ می گوید:

این ترجمه باید مجدداً چاپ شود، در واقع پیام نخستین مولانا این است که خداوند ادیان را برای هدف وحدت بشر نازل نموده است نه تفرقه و پراگندگی، ما باید مطیع فرمان خدا باشیم، هر امر و نهی که می کند باید از ان امتثال نشان دهیم… پیام اعتدال و میانه روی یی را که مولانا برای انسانیت تعلیم می دهد فراتر از پیام اعتدال است وی به پیام مدنیت و همزیستی انسان ها در ان اشاره می کند…

از وی در بارۀ اهمیت احترام به ادیان سوال می شود، پاسخ می دهد: در قرآن، در رابطه به الزامی بودن، باورمندی مسلمانان به موسی و عیسی علیها السلام به صراحت ذکر شده است، و کسی که از آن سپرپیچی می کند از اسلام خارج شده است!

در اخیر در رابطه به وضعیت پس از سال 2014 افغانستان از وی پرسیده می شود، وی در پاسخ می گوید:

شما میدانید، نیروهایی که در افغانستان مشکلات ایجاد می کنند، همواره سعی خواهند کرد که بر مردم ظلم و تعدی کنند، ما نیز به دفاع از مردم و کشورمان ادامه می دهیم و علیه مظالم به مبارزه می پردازیم…

امروز هزاران تن محصل ما در پوهنتون های جهان سرگرم تحصیل هستند، و در داخل کشور نیز به ده ها هزار فرد محصل داریم، هشت ونیم میلیون دختر و پسر به مکاتب می روند، 27 در صد اعضای پارلمان را زنان تشکیل می هند، رسانه های فعال و قابل حساب داریم، با وجود موانعی که غرض جلوگیری پیشرفت ما اعمال می شوند، کشور ما به پیشروی خود ادامه می دهد؛ بناً پس از سال 2014 میلادی زمانی که من خانه نشین می شوم، رئیس جمهور دیگری با آرای ملت افغان به مقام ریاست جمهوری خواهد رسید.

اطمینان دارم که نسبت به من بهتر کار خواهد کرد، امیدوارم نسبت به من جوانتر بوده، مردی روشن و دلیر باشد.

تشکر

و بدین ترتیب سفر سیاست، دیپلوماسی در مخمل زمین فرهنگ و ادبیات به پایان می رسد.