با اظهار سپاس از سایت ملی افغان -جرمن آنلاین

قیس کبیر

اگر امروز اقدام نکنیم فردا دیر خواهد بود

اهمیت زبان ها درتکنولوژی جدید و آینده

و منافع ملی کشورهای مربوط به آن

(۵)

 

در نوشتۀ اخیر٬ به صورت مختصر به توضیح مفاهیم «بین المللی سازی Internationalization» و „محلی سازی Localization“٬ پرداخته شد،  به صورت خلص“ پروگرام لسان محلی „Local Language Programme  مایکروسافت تشریح گردید و متعاقباً  „لسان- دِسپلی “Display-language در آپریتینگ سیستم های جدید توضیح شد.

به لینک آتی مراجعه شود:

https://www.afghan-german.de/upload/Tahlilha_PDF/q_kabir_ahmiat_zabanha_in_new_technology_4.pdf

اینکه „Language Interface Pack LIP“ کدام نقش را در اپلیکیشن سافتویرها بازی میکند٬ موضوعی است که در این فصل مورد بحث قرار خواهد گرفت.

طوریکه در بخش اول این نوشته گفته شد، آپریتینگ سیستم نه تنها برای اداره و منجمنت  «هاردویر Hardware»، وظیفه دارد، بلکه در عین زمان تنظیم «سافت ویر اپلیکیشن هاSoftware Applications » را  نیز اداره می کند؛ بناءً سافتویرها نیز در تطابق با آپریتینگ سیستم ها انکشاف یافته و فقط به هدایت آنها عمل می نمایند.

زیر بنای ادغام زبانهای جهان در Application  ها بعد از ادغام زبان های اِن – پُت (Input)  و دِسپلی (Display) در آپریتینگ سیستم های جدید، اساس گذاری شده و امکان تعویض زبان ها Switching را به معنی  Multi Language Software میسر ساخت.

مایکروسافت آفِــس یکې از مهمترین سافتویر هاﺌیست که ملیون ها باشندۀ کرﮤ زمین بخاطر رفع احتیاجات روزمره٬ چه در سطوح رسمی و چه در سطوح شخصی و تحصیلی٬ از آن در عرصه های مختلف حیات استفادﮤ اعظمی می نمایند. مایکروسافت همیشه در پهلوی عرضـﮥ ساﺌر آپریتینگ سیستم های جدید خود سعی میکند که در ورژن Version های جدید سافتویر های خویش زبانهای محلی را به قسم زبانهای LIP بگنجاند و آنرا به نیازمندان عرضه نماید.

طوریکه از مرکز دَونلود مایکروسافت تشخیص می شود، ایرانی ها جهت کنترول و حاکمیت زبان فارسی در «آپریتینگ سیستم ها» و «سافتویر اپلیکیشن ها»، از هر امکان و هر فرصتی استفاده کرده و میکنند.

LIP زبان فارسی ایران برای همه «آپریتینگ سیستم ها» از قبیل ویندوز (ایکس پی)“ ، „ ویستا“ ، ویندوز  هفت و ویندوز سرور ۲۰۰۸ در ورژن های مختلف، و مایکروسافت آفـِس برای همه ورژن های آن از قبیل آفیس ۲۰۰۳، آفیس ۲۰۰۷ ،آفیس ۲۰۱۰ ، قابل دریافت (  Downloadمی باشند).

وای به حال ما افغانها که در بین پوهنتون و دانشگاه سرگردان ماندیم در حالیکه ایرانی ها همزمان مصروف آماده ساختن لسان LIP فارسی برای ورژن های نو «آپریتینگ سیستم ها» و «سافت ویر اپلیکیشن ها » بوده  که عنقریب در اختیار نیازمندان قرار خواهد گرفت.

اینکه چرا تا بحال مایکروسافت، LIP لسان پښتو را برای دَونلود کردن در اختیار نیازمندان قرار نداده است باید مسؤولین دولت افغانستان (وزارت های مخابرات، معارف، تحصیلات عالی و اطلاعات و کلتور) و ارگانهای مربوطه به این سؤال مهم جواب بدهند. LIP  زبان دَري افغانستان را میتوان از مرکز دَونلود مایکروسافت بدست آورد ولی LIP   زبان پښتو در آن قابل دسترسی نیست. در اینجا در پهلوی ساﺌر دلاﺌل میتوان به این نکته اشاره کرد که:

 این پروژﮤ ملی در اختیار دستان نامطلوب قرار داده شده، به آن از زاویۀ سیاسی و قومی نگریسته که از یکطرف عمدا ً داتابیس پښتو را اغماض نموده اند و از جانب دیگر در داتابیس زبان دری از اصطلاحات نامأنوس فارسی ایران استفاده شده است. ملی گرایان در داخل و خارج کشور وظیفه دارند که بالای حکومت افغانستان  فشار لازم و همه جانبه وارد نمایند تا عملا ً دست بکار شده و این خلاء ملي را در اسرع وقت از طریق مایکروسافت حل وفصل نموده و ضرورت عمدۀ نیازمندان را مرفوع سازند. اجرای این مأمول برای مایکروسافت کار نهایت سهل و آسان بوده مشروط بر اینکه دولت افغانستان متوصل به اقدام جدی شود.

برای وضاحت بیشتر میتوان نصب (انستالیشن) LIP زبان دری را بشکل مصور به علاقمندان به نمایش گذاشت.

بعد از نصب (انستالیشن) آفـِـس ۲۰۱۰ به یکی از زبان های LP  مانند انگلیسی، جرمنی و غیره باید نخست LIP  مورد ضرورت در این جا (ال آی پی دری) از ویبسایت مایکروسافت دَونلود شود و در کمپیوتر نصب (انستالیشن) گردد.

بعد از نصب (ال آی پی زبان دَری)، پروگرام های آفـِـس با همان زبانی باز(open) میشوند که به قسم ستندرد (default) انتخاب شده باشند. در تصویر زیر دیده میشود که زبان ستندرد انگلیسی انتخاب شده است.

 

 

1. زبان اِن – پُت را انتخاب کنید:
   1. زبان  دَری را به قسم ستندرد انتخاب کنید
   2. لی اَوت کیبورد را فعال بسازید
   3.  ¬ کنترول اغلاط املایی، انشایی و گرامری

1. زبان  دِسپلی و رهنما (Help)  را انتخاب کنید
   1. زبان  دَری را به قسم ستندرد انتخاب کنید
   2. ¬¬ زبان دَری را به حیث رهنما انتخاب کنید

در تصویر آتی عین میتود برای پروگرام مایکروسافت اِکسل دیده می شود.

 

در تصویر آتی عین میتود برای پروگرام اَوت لـُک (Outlook) «مربوط  مراسلات ایمیل ها» دیده می شود.

 

به همین ترتیب از  پروگرام های دیگر آفـِس۲۰۱۰  استفاده می شود….

¬ کنترول اغلاط املاﺌـی، انشاﺌـی و گرامری

تا کنون پروگرام های کمپیوتری برای کنترول اغلاط املاﺌـی و انشاﺌـی و گرامری درزبان های ملی با تأسف انکشاف داده نشده است که انکشاف آن وظیفۀ همه افغانهای تحصیل یافته و وارد در عرصه تکنالوژی میباشد. مبرهن است که اتومات ساختن تصحیح اغلاط املاﺌـی و انشاﺌـی چنانچه در بین ساﺌر زبانهای مهم جهان مروج است جریان کار را در زمان نوشتن سهل میسازد. برای این مأمول اولا ً شکل نوشتن کلمات از حروف متشکله در داتابیس سافت ویر جابجا شده و در صورت غلطی، کمپیوتر اغلاط را بصورت اتومات اصلاح نموده و یا کلمات را با خط سرخ نشانی می کند. طوریکه گفته شد در مورد پښتو تا کنون صرف در مایکرو سافت وُرد ۲۰۰۳ کار شده و در مورد اتومات سازی اغلاط املاﺌـی و انشاﺌـی اصلا ً کاری به عمل نیامده. ایرانی ها سعی کرده اند که در مایکروسافت آفیس شکل نوشتن کلمات را به ترتیبې اتومات بسازند که دلخواه خود شان است مثلا ً کشیدن حرف همزه از کلمات و غیره؛ این امر همان مرض پاکسازی و خالص سازی زبان فارسی است که میخواهند از تأثیر زبان عربی برآیند؛ تجربه نشان داده است که عملیه سره سازی و خالص سازی زبان یک عملیه کـُشنده بوده و لا محال است که خود را از آن نجات دهند، ولی اگر ما دست بکار نشویم و شکل نوشتن معمول و مروج زبان دَری را اتومات نسازیم ناگزیریم که به فارسی ایران اتکاء داشته و از آن پيروی نماﺌـیم، در آنصورت آه و افسوس بحال آیندﮤ زبان دَری و شکل نوشتن آن؛ منبعد ناگزیریم بعوض میخورم، «دارم میخورم» و می کنم «دارم می کنم» خواهیم نوشت وغیره. و یا لغات مأنوس، سچه و مروج دَری که در داتابیس فارسی ایران جا ندارند همه یکسره غلط پنداشته خواهند شد. این یک زنگ خطر برای همـﮥ افغانها و وطندوستان و آیندﮤ زبان شان قلمداد می شود، ازینجاست که اگر امروز اقدام نه کنیم فردا دیر خواهد بود.

¬¬ رهنما برای حل نیاز های تخنیکی

در این جا قابل یادآوری است که سافتویر اپلیکیشن ها و آپریتینگ سیستم ها به هزاران صفحۀ رهنمای تخنیکی را در بر دارند  که میتوانند با زبان های محلی ترجمه شوند. و این کار تولید کنندۀ شغل پر کیفیت را برای کشور مربوطه مهیا می سازد. در صورت غفلت ما با تأسف همه مشاغل با اهمیت را  در مورد ترجمانی های تخنیکی و علمی از زبان انگلیسی به زبان های ملی ما از دست داده و نصیب کشور ایران می سازیم واین همان تیشه ایست که به پای خود می زنیم.

***************

شناسایی صدا و مطلب از دست آورد های دیگری در جهان «آی تیIT»  است که زمینۀ شناسایی  پی در پی کلمات و جملات تقریری را میسر ساخته و امکان نوشتن اتوماتیک آنرا به زبان مطلوب فراهم میکند. در فصل گذشته در نصب (انستالیشن) LIP زبان دری  تشخیص داده شد که

برای اینکه نوشته زیاد تخنیکی نشده باشد٬ در این جا آگاهانه از جزئیات تخنیکی صرف نظر می گردد. ولی برای درک این مطلب خواهشمندیم ویدیوی ۸ دقیقه یی آتی را از نظر بگذرانید. با آنکه ویدیوی متذکره به لسان آلمانی ثبت گردیده است با وجود آنهم به بیننده آشکار می گردد که آیندهٔ تکنولوژی چطور خواهد بود!

در  ویدیو نخست تذکر مختصر از آپریتینگ سیستم “ویستا” و “و یندوز۷” رفته و برتری دومی را که سافتویر جدیدتر است نسبت به اولی بیان می دارد.

در قدم دوم نظر به درج پروگرام شناسائی لسان، مطلب توسط میکروفون دیکتی می شود و در قدم اخیر اشتباهات متن با پروگرام دست داشتهٔ “شناسائی لسان” اصلاح می گردند.

اگر لسان  ال آی پی دری و پشتوی افغانستان وجود نداشته باشند و ما افغان ها مجبور شویم با لسان ال آی پی فارسی ایران کار کنیم ناگزیر خواهیم بود که نه تنها از لغات معمول و مأنوس دری و پشتوی افغانستان صرف نظر نمائیم بلکه مجبور خواهیم شد که میمون وار به جای (زبان) (زبون) و به جای (گلدان) (گلدون) و به جای (قربان) (قربون)  و بد تر از همه باید بجای (دوکان) (دوکون) و بگوئیم تا صدای مارا کمپیوتر بشناسد و بتواند آنرا تحریر نماید. هکذا باعث بروز اشتباهات نوشتاری و دخول کلمات بیگانه و نامأنوس در زبان دری میگردد.

این باعث خواهد شد که جنریشن های آیندۀ افغانستان طوطی وار باید کلمات و لهجه های نا مأنوس ایرانی را بیاموزند و استفاده کنند مثلاً منبعد (امریکا) را (آمریکا) و بجای (رئیس) که یک کلمۀ ناب عربی است (رییس) و بجای (کرزی) (کرزای) بجای (معنی) (معنا) و بجای (یحیی) (یحیا) خواهند نوشت. و … و… و …

 این نخستین قدمی خواهد بود که افغانستان اقلاً از نگاه فرهنگی و ادبی در جهان فرهنگ و ادب ایران منحل خواهد شد.    

جنریشن Generation های جدید سافتویر ها، قابلیت “*ویب” را کسب می کنند. به این معنی که با یک “براوزر”٬ میتوان از طریق “انترنت”٬ یک سافتویر اپلیکیشن را باز (open) کرد.

بطور مثال چند نفر که در کشور های متفاوت حضور دارند٬ می توانند یک متن وُرد را همه باهم مشترک بنویسند. هریک می تواند وورد خود را در لسان دیسپلی خود (Display Language)  باز کند!

جنریشن Generation های جدید آلات و وسایل الکترونیکی، قابلیت “*ویب” را کسب می کنند.

به این معنی که با یک “براوزر”٬ میتوان استعمال و استفادۀ آنرا از طریق تکست، اودیو و ویدیو هایی که در «یک چیپ ویب سرور» آلۀ مذکور ذخیره شده است، با لسان مورد علاقه مطالعه کرد.

البته قابل یاد آوری است، آلات و و وسایل الکترونیکی ایکه به ممالک مختلف صادر میشوند، تکست ها، اودیو ها و ویدیو و حتی ویب سایت های آن به لسان های محلی آنجا تطابق داده میشوند که این همکاری همه جانبه هردو جانب را تقاضا می کند. در صورت عدم موجودیت  لسان  ال آی پی دری و پشتوی افغانستان، نه تنها

حرفه های اختصاصی از قبیل ترجمه تکست ها، تولید اودیو ها، ویدیوها و ویب    سایت ها نصیب دیگران خواهند شد.  و از همه بدتر به هزاران هزار استفاده کنندۀ افغان با این هجوم زبانی و لهجه ای از طریق تولیدات وارداتی با کتابچه های رهنما و طرق استفاده از زبان اصیل و سچۀ خود بیگانه می شوند.

در نـتـیـجـه گـیــری که بخش آخر این نوشته میباشد، راه بیرون رفت از این معضلۀ ملی و اقتصادی کشور . اینکه چه باید کرد موضوع مبحث آینده و ختم این سلسله خواهد بود.

(*) برای آشنایی و شناختن تکنولوژی «ویبب» به لینک های آتی مراجعه شود.

آیا ما افغانها از مفاهیم «آی تی IT» استفادۀ درست می کنیم؟ (بخش سوم(

آیا ما افغانها از مفاهیم «آی تی IT» استفادۀ درست می کنیم؟ (بخش چهارم(

ادامه دارد

مؤلف نوشته در پوهنتون–KIT “انستیتوت کارلسرو برای تکنولوژی” در رشتهٔ الکتروتخنیک تحصیل کرده و اکنون به حیث دیپلوم انجنیر در کمپنی زیمنس  Siemens AGدر امور سیستم های آتومیشن Automation Systems   کار می کند. او همزمان انجنیر سیستم های میکروسافت MCSE بوده و«عضویت شبکهٔ انکشافیMSDN » آن را دارد. نویسنده وظیفهٔ یک تن از متصدیان پورتال افغان جرمن آنلاین را نیز عهده دار می باشد.