کوهستانی

مهلت تعیین شده از سوی پاکستان برای مهاجران افغانستانی فاقد مدرک اقامت در خاک آن کشور روز گذشته به پایان رسید. افغان های فاقد مدرک در پاکستان از امروز زندگی توام با اضطرابی را در پیش خواهند داشت. آنان در این تشویش می باشند که آیا مجبور به اخراج از پاکستان خواهند گردید یا اینکه تلاش های صورت گرفته برای نرم شدن سیاست پالکستان در برابر آنان نتیجه بخش واقع خواهد شد. اینکه از امروز دولت پاکستان چه رویه در برابر این مهاجرین خواهد داشت در آینده روشن خواهد شد. اما چیزی که از این سیاست ها بر مردم تحمیل می شود این است که زندگی شان در هاله ای از اضطراب قرار می گیرد.

این دو مین بار است که فرصت تعیین شده برای مهاجرین فاقد مدرک در پاکستان به سر می رسد. قرار بود این تاریخ یک ماه پیش به سر برسد اما در نتیجه سفر وزیر امور مهاجران افغانستان به اسلام آباد، پاکستان خروج اجباری مهاجران بدون اقامت را یک ماه به تاخیر انداخت. بر اساس گزارشها پیش بینی می شود که حکومت ایالتی خیبر پشتونخواه و دولت پاکستان بعد از پایان مهلت اعلام شده، اخراج اجباری مهاجرانی را که مدرک اقامت در این ایالت را ندارند، شروع کند. اگر این کار صورت گیرد، وضعیت زندگی مهاجرین افغان در پاکستان به شدت نگران کننده می شود.

اگرچه انتظار می رود که پاکستان در تصمیم خود تجدید نظر کند و این فرصت را بار دیگر در اختیار مهاجرین افغان قرار دهد که با داشتن وقت و برخورداری از زمان مناسب تری خاک آن کشور را ترک کنند. از این رو انتظار تمدید این مهلت وجود دارد. البته دولت افغانستان نیز تا کنون تلاش کرده است که پاکستان را از اخراج گروهی و اجباری مهاجران، منصرف کند اما به این تلاش ها هنوز پاسخ روشنی داده نشده است. زیرا علیرغم تلاش های صورت گرفته از سوی دولت افغانستان، هنوز مشخص نیست که تلاش‌های دیپلماتیک انجام شده از سوی دولت کابل می تواند مورد قبول اسلام آباد قرار گیرد یا خیر.

انتظاری که وجود دارد این است که این تلاش ها نتیجه بخش واقع گردد. زیرا تا کنون روند همین گونه بوده است و در مقاطع زمانی متعدد، پاکستان بار ها به اخراج اجباری افغانهای فاقد اسناد و مدارک قانونی اقدام کرده و یا در مورد آن سخن گفته است اما این کار عملا به اجرا گذاشته نشده زیرا اغلب با تلاش های دولت افغانستان و همکاری کمیشنری عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان، برنامه اخراج اجباری مهاجران، اجرا نشده است.

چیزی که نگران کننده است اینکه به نظر می رسد این بار پاکستان در تصمیم خود جدیت بیشتری دارد. زیرا پاکستانی ها این ادعا را مطرح کرده اند که به دلیل دست داشتن شماری از افغانها در خشونت های صورت گرفته در پاکستان برنامه اخراج اجباری مهاجران فاقد مدرک قانونی را در نظر گرفته است. چیز دیگری که جدیت مقامات پاکستانی در این امر را نشان می دهد این است که مقام های حکومتی ایالت خیبر پشتونخواه  گفته اند که در همکاری وزارت امور مهاجرین پاکستان فهرست کاملی از افغانهای فاقد مدرک قانونی را تهیه کرده و به آنان خبر داده اند که اگر با پایان مهلت داده شده، خاک پاکستان را ترک نکنند، با برخورد جدی پولیس و نیروهای امنیتی آن کشور مواجه خواهند شد.

اما باید گفت که عمده دلیل پاکستان در اتخاذ این تصمیم این است که در یک سال اخیر دولت افغانستان کوشش کرده است تا در برخی از سیاست های منطقه و جهانی به صورت مستقلانه عمل کند و در برخی موارد مشورت های زعامت خواهانه پاکستان را جدی نگرفته است. بگونه مثال دولت افغانستان علیرغم عدم تمایل پاکستان و ایران سند همکاری های استراتیژیک با ایلات متحده امریکا را به امضا رساند. از همان زمان پیش بینی می شد که امضای این سند خشم پاکستان و ایران را در پی خواهد داشت. اولین چیزی که می تواند پاکستان و ایران به عنوان ابزار فشار بر ضد دولت افغانستان استعمال کند، همین مهاجرین می باشد.

آنچه نگران کننده است اینکه  اگر پاکستان تصمیمش را اجرا کند، بسیاری از افغان ها در بی سرنوشتی قرار خواهند گرفت. زیرا آمارها نشان می دهد که شماری زیادی از مهاجرین افغان در خاک پاکستان زندگی می کنند. بر اساس آماری که از سوی منابع مربوط به سازمان ملل متحد انتشار یافته، گزارش شده است که حدود یک میلیون و پنجصد هزار مهاجر افغان در کشور پاکستان حضور دارند که بیشتر آنها در شهر پیشاور مرکز ایالت خیبر پشتونخواه و اطراف آن زندگی می کنند.

امیدواری که در این زمینه وجود دارد این است که مقامات پاکستانی با مهاجرین افغان با سیاست نرم تری رفتار کنند. در این راستا کمیشنری سازمان ملل در امور پناهندگان نیز همین امیدواری را ابراز کرده است. به اساس گزارشها مقام های کمیشنری عالی سازمان ملل در امور پناهندگان گفته اند که از دولت پاکستان و حکومت محلی خیبر پشتونخواه خواسته اند که در سیاست شان در برابر مهاجرین افغان تجدید نظر کرده و از نرمش بیشتری نسبت به مهاجرین کار بگیرند.