خان محمد دانشجو و مینا حبیب

پس از ادعاهای علنی قوماندان ایالات متحده مبنی بر اینکه استخبارات پاکستان از یک گروه خطرناک شورشی حمایت می کند، برخی تحلیلگران افغان می گویند که آنها نسبت به اراده ی واشنگتن در ادامه فشار بر اسلام آباد به منظور  کنترول گروه های تندرو، باور ندارند.

مشاجره های شدید دپلوماتیک زمانی در گرفت که امیر البحر مایک مولن لوی درستیز قوای امریکا در آستانه ترک این پست بتاریخ 22 سپتامبر خطاب به اعضای مجلس سنای آن کشور گفت که شبکه ی جلال الدین حقانی “بعنوان بازوی واقعی سازمان استخابارات پاکستان {آی اس آی} عمل می کند.”

مولن گفت که شواهدی وجود دارد که نشان می دهد شبکه حقانی “به حمایت آی اس آی” حمله 13 سپتامبر بر سفارت ایالات متحده و قوماندانی ناتو در کابل را انجام داده است. این حمله چندین ساعت دوام یافت و 24 نفر قربانی بجا گذاشت. به گفته مولن حمله ی دیگری که دو روز قبل از آن در ولایت وردک انجام شد و در نتیجه آن 2 عسکر افغان کشته و 77 عسکر امریکایی زخمی شدند، نیز از سوی شبکه حقانی و به حمایت آی اس آی انجام شده بود. او همچنان گفت که گمان می رود شبکه حقانی مسوول حمله بر هوتل انترکانتننتال در اواخر ماه جون و تعداد دیگر حملات می باشد.

سالهاست که ادعا می شود بخش هایی از حکومت پاکستان، بخصوص آی اس آی، بطور مخفیانه از طالبان افغان حمایت می کنند و یا حداقل حضور آنها را در کشور خود تحمل می نمایند. اما اظهارات مولن به مراتب انعکاس بیشتر داشت، زیرا او آی اس آی را متهم به حمایت از حملات تباهکنی بر نیروهای ایالات متحده و متحدان افغان شان نمود.

پاکستان رسماً به این ادعا اعتراض کرد.

صدراعظم یوسف رضا گیلانی گفت که حکومتش از شنیدن اظهارات فرمانده نیروهای ایالات متحده متعجب شده و کاملاً آن را رد می کند. او گفت که این اتهامات “قربانی ها و موفقیت هایی ما را در مبارزه علیه ترور نفی می کند.”

حنا ربانی کهر، وزیر خارجه پاکستان به تلویزیون الجزیره گفت که این ادعا “بی پایه است- هیچ مدرکی با ما در میان گذاشته نشده است.”

او در مورد عواقب این ادعاها بر روابط پاکستان و ایالات متحده گفت: “جستجوی برای بلاگردان- اتهام زنی- مفید نخواهد بود.”

وزیر خارجه پاکستان بدون اشاره به ارتباط آی اس آی با گروه حقانی گفت که در گذشته این گروه “سالها نازدانه ی سی آی ای بوده است؛ یعنی می توان گفت که این گروه از سوی سی آی ای ایجاد شده بود.”

مولوی جلال الدین حقانی در جنگی که به حمایت غرب در برابر شوروی در دهه 1980 جریان داشت، یکی از قوماندانهای بسیار موثر مجاهدین بود و بعدها با طالبان و القاعده اتحاد کرد.

این گروه بعنوان متحد طالبان، نقش مهمی در شورشهای پس از 2001 بازی کرده است. ظاهراً جلال الدین حقانی از رهبری آن شبکه کنار رفته و قدرت را به پسرش سراج الدین واگذار نموده است.

گروه حقانی در وزیرستان شمال، واقع در شمال غرب پاکستان و هم مرز با ولایات پکتیا، خوست و پکتیکا مستقر می باشد. حقانی در ولایات یادشده ی افغانستان از روابط قبیلوی بسیار قوی برخوردار است و در دهه 1980 درین ولایات فعال بود.

این شبکه بخاطر توانایی اش در اجرای عملیات های پیچیده، جسارت آمیز و تباهکن در مناطق شهری همچون حملاتی که آقای مایک مولن به آنها اشاره نموده است، شهرت دارد.

این گروه در عین حال به ترور برهان الدین ربانی، رییس جمهور اسبق افغانستان که اخیراً ریاست شورای عالی صلح را به عهده داشت، متهم می باشد. اما سراج الدین حقانی در مصاحبه با بی بی سی این اتهام را رد کرده است.

رییس جمهور کرزی بارها گفته است که منبع اصلی تروریزم پاکستان است نه افغانستان، و تمرکز نیروهای بین المللی باید به آنجا صورت گیرد.

تحلیل گران افغان می گویند که اظهارات اخیر مایک مولن در واقع شک و تردیدهایی که از بسیار قبل در میان افغانها نسبت به نیات پاکستان وجود داشته است، تایید می کند.

عبدالواحد طاقت، جنرال اسبق و تحلیل گر سیاسی و دفاعی افغان به این باور است که اکنون اختلاف عمیقی میان ایالات متحده و پاکستان به میان آمده است، و پاکستان در وضعیت بحرانی قرار دارد.

او گفت: “بنیادگرایی در پاکستان از کنترل خارج شده است. و اوضاع به نفع امریکایی ها نیست.”

اما بسیاری ها این سوال را مطرح می کنند که آیا واشنگتن همچنان اسلام آباد را تحت فشار قرار خواهد داد تا روابط اش را با گروه های شورشی قطع کند یا خیر؟ آنها به این باورند که روابط استراتیژیک میان این دو کشور مهم تر ازانست که به این آسانی ایالات متحده حاضر شود تا به قیمت تخریب این روابط، پاکستان را تحت فشار قرار دهد.

اجمل سهیل، تحلیلگر سیاسی دیگر می گوید که اینگونه بحران ها در روابط پاکستان و امریکا یک امر عادی است، اما ازانجایی که هردو کشور به همدیگر بسیار نیاز دارند، همواره به این بحران ها فایق آمده اند. او بگومگوهای مقامات دو کشور را به ارتباط قتل اسامه بن لادن مثال می آورد که به دلیل عدم اطلاع قبلی ایالات متحده به اسلام آباد به میان آمده بود.

او اظهار داشت: “روابط میان ایالات متحده و پاکستان مانند روابط میان شوهر و زن است- آنها هر از گاهی درگیر می شوند، اما بعداً آشتی می کنند. این تنش ها اتفاقی و گذراست.”

جمشید، محصل پوهنتون کابل می گوید که اسلام آباد درین روابط دست بالا دارد.

“در واقع پاکستان از امریکا امتیاز طلبی می کند. روابط ایالات متحده و پاکستان بر نیازهای امریکا به پاکستان استوار است، و پاکستان این امر را بخوبی درک می کند، لذا ایالات متحده هیچ چیزی به آن کشور گفته نمی تواند.”

دیگران به راه هایی اشاره کردند که ازان طریق اسلام آباد بطور غیرمستقیم بر واشنگتن فشار وارد می کند. دیدارهای دپلوماتیکی که اخیراً مقامات پاکستانی از روسیه، چین و ایران- که هیچ کدام دوستان نزدیک ایالات متحده نمی باشند- انجام دادند، تلاشی بود تا پاکستان نشان دهد که گزینه های دیگری در سیاست خارجی خود در اختیار دارد.

جمشید پیشبینی می کند که واشنگتن در مشاجره ای که پس از اظهارات مایک مولن به راه افتاده است، عقب نشینی خواهد کرد.

او گفت: “مطمئن هستم که ایالات متحده بار دیگر معذرت خواهد خواست، شبکه های تروریستی در پاکستان همچنان سالم باقی خواهند ماند، امریکا بازهم میلیاردها دالر به پاکستان خواهد پرداخت، و جنگی را که پاکستان براه انداخته است در افغانستان ادامه خواهد یافت.”

نشانه هایی از نرمش واشنگتن در برابر اسلام آباد دیده می شود. درحالیکه جی کارنی سخنگوی قصر سفید گفته است که پناهگاه های شبکه حقانی در پاکستان و روابط نیروهای امنیتی آن کشور با این شبکه “مشکل آفرین” می باشند، هیلاری کلنتون وزیر خارجه امریکا بر همکاری امنیتی و منافع مشترک دو کشور تاکید نموده است.

خانم کلنتون گفت: “با آنکه گاه مشکلاتی بمیان می آید، اما ایالات متحده و پاکستان منافع مشترکی دارند که محور آن جنگ علیه تروریزم می باشد، و پاکستان با تحدید کاملاً واقعی روبرو می باشد. آنها قربانی های ملکی و نظامی بسیاری را متحمل شده اند.”

در عین حال، واشنگتن پست به نقل از مقامات پنتاگون نوشته است که مولن در مورد روابط آی اس آی و حقانی غلو کرده است.

علیرغم تلاش های زیاد، گزارشگران افغان آی دبلیو پی آر موفق به دریافت نظر مقامات سفارت امریکا به ارتباط مسایل مطروحه درین گزارش نشدند.

یکی از اثرات منفی دپلوماسی ایالات متحده و پاکستان تقویت این برداشت در میان افغانهاست که جنگ افغانستان تنها توسط پاکستان مهندسی نمی شود، بلکه واشنگتن نیز عمداً و بخاطر منافع بزرگتر منطقوی اش این کار پاکستان را تحمل می کند.

عبدالشکور، دکاندار در کابل گفت: “افغانها دیگر فریب بازی های موش و پشک امریکا و پاکستان را نمی خورند. هردو کشور دشمنان افغانها اند. اسراییل و پاکستان فرزندان نازدانه امریکا می باشند. این دو نازدانه هرچه بخواهند، امریکا قبول می کند.”

“امریکایی ها حاضرند افغانستان را از دست بدهند، اما هرگز پاکستان را از دست نخواهند داد. اگر امریکا واقعاً بر پاکستان فشار وارد کند، مطمئن هستم که جنگ افغانستان در دو روز پایان می یابد.”