باب احترام به حريم مسلمين و حقوق شان و لزوم رحمت و شفقت بر آنان

 

قال الله تعالي: { وَمَن يُعَظِّمْ حُرُمَاتِ اللَّهِ فَهُوَ خَيْرٌ لَّهُ عِندَ رَبِّهِ} الحج: ٣٠

و قال تعالی: {ذَلِكَ وَمَن يُعَظِّمْ شَعَائِرَ اللَّهِ فَإِنَّهَا مِن تَقْوَى الْقُلُوبِ} الحج: ٣٢

و قال تعالی: {وَاخْفِضْ جَنَاحَكَ لِلْمُؤْمِنِينَ} الحجر: ٨٨

و قال تعالی: {مَن قَتَلَ نَفْساً بِغَيْرِ نَفْسٍ أَوْ فَسَادٍ فِي الأَرْضِ فَكَأَنَّمَا قَتَلَ النَّاسَ جَمِيعاً وَمَنْ أَحْيَاهَا فَكَأَنَّمَا أَحْيَا النَّاسَ جَمِيعاً} المائدة: ٣٢

 

خداوند می فرمايد: هرکس اموريرا که خدا حرمت نهاده، بزرگ و محترم شمارد، البته مقامش نزد پروردگارش بهتر خواهد بود. حج: 30

و ميفرمايد: و هرکه تعظيم کند شعائر خدا را پس اين “تعظيم” از تقوای دلهاست. حج: 32

و ميفرمايد: و پست گردان بازوی خود را برای مسلمانان. حجر: 88

و هم می فرمايد: هر آنکه کسيرا بغير عوض کسی و بغير فساد در زمين (يعنی قطع طريق و ارتداد) بکشد، چنان است که همهء مردم را کشته است و هر که سبب زندگانی کسی شد، پس چنان است که همهء مردم را زنده نموده باشد. مائده: 32

 

222- وعن أَبي موسى رضي اللَّه عنه قال: قال رسول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: «الْمُؤْمنُ للْمُؤْمِن كَالْبُنْيَانِ يَشدُّ بعْضُهُ بَعْضاً» وَشَبَّكَ بَيْنَ أَصَابِعِه. متفق عليه.

 

222- از ابو موسی رضی الله عنه روايت شده که:

رسول الله صلی الله عليه وسلم  فرمود: مسلمان برای مسلمان (يعنی رابطهء مسلمانها با همديگر در تعاون و همکاری) چون ساختمانی است که برخی، برخی ديگر را محکم می سازد. سپس آنحضرت صلی الله عليه وسلم انگشت های خود را به همديگر در آوردند (شبکه کردند).

ش: قرطبی می گويد: اين حديث تمثيل است و در آن به همکاری و کمک مسلمان به مسلمان تشويق صورت گرفته است، زيرا تعمير و ساختمان زمانی استوار می ماند که اجزای آن همدست ومحکم باشد، ورنه خراب و ويران می شود. همينگونه مسلمان بدون همکاری و ياری مسلمان امور دين و دنيای خود را بدرستی انجام داده نمی تواند و نه به تنهائی می تواند به مصالح خويش پرداخته و در برابر ضررها مقاومت کند و در نتيجه کار دين و دنيايش سر انجام نگرفته و شخص نيست و نابود می شود.

 

223- وعنه قال: قال رسول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: « مَن مَرَّ فِي شَيْءٍ مِنْ مَسَاجِدِنَا، أَوْ أَسْوَاقِنَا، ومَعَه نَبْلٌ فَلْيُمْسِك، أَوْ لِيَقْبِضْ عَلَى نِصالِهَا بِكفِّهِ أَنْ يُصِيب أَحَداً مِنَ الْمُسْلِمِينَ مِنْهَا بِشَيْءٍ » متفق عليه.

 

223- و هم از ابو موسی رضی الله عنه روايت است که:

رسول الله صلی الله عليه وسلم فرمود: آنکه در گوشهء از مساجد يا بازارهای ما مرور می کند و همراهش تيری است بايد که تير را محکم گيرد يا اينکه نصال (آهن سر تير) آن را به دستش بگيرد، مبادا که کدام مسلمانی را از آن ضرری رسد.

 

224- وعن النُّعْمَانِ بنِ بشِيرٍ رضي اللَّه عنهما قال: قال رسولُ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: « مثَلُ الْمُؤْمِنِينَ فِي تَوَادِّهِمْ وتَرَاحُمِهِمْ وتَعاطُفِهِم، مَثَلُ الْجَسَدِ إِذَا اشْتَكَى مِنْهُ عُضْوٌ تَداعَى لهُ سائِرُ الْجسدِ بالسهَرِ والْحُمَّى » متفقٌ عليه.

 

224- از نعمان بن بشير رضی الله عنهما روايت است که:

رسول الله صلی الله عليه وسلم  فرمود: مثل مسلمانها در محبت و رحمت و مهربانی شان به همديگر مانند يک جسد است، که هرگاه عضوی از آن بدرد آيد، ديگر اعضای جسد در تب و بيدار خوابی با آن همراهی می کنند.

 

225- وعن أَبي هُريْرَةَ رضي اللَّه عنه قال: قبَّل النَّبِيُّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم الْحسنَ ابن عَليٍّ رضي اللَّه عنهما، وَعِنْدَهُ الأَقْرعُ بْنُ حَابِس، فقال الأَقْرَع: إِنَّ لِي عَشرةً مِنَ الْولَدِ ما قَبَّلتُ مِنْهُمْ أَحداً فنَظَر إِلَيْهِ رسولُ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم فقال: «مَن لا يَرْحمْ لا يُرْحَمْ» متفقٌ عليه.

 

225- از ابو هريره رضی الله عنه روايت است که گفت:

پيامبر صلی الله عليه وسلم صورت حسن بن علی رضی الله عنهما را بوسيد در حاليکه اقرع بن حابس کنار شان نشسته بود.

اقرع گفت: من ده فرزند دارم، تا بحال صورت يکی از آنها را نبوسيده ام.

رسول الله صلی الله عليه وسلم  بسويش نگريسته و فرمود: کسی که رحم نکند مورد رحمت قرار نمی گيرد.

 

226- وعن عائشةَ رضي اللَّه عنها قالت: قدِم ناسٌ مِن الأَعْرابِ عَلَى رسول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم، فقالوا: أَتُقبِّلونَ صِبيْانَكُم؟ فقال: « نَعَمْ » قالوا: لَكِنَّا واللَّه ما نُقَبِّل، فقال رسولُ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: « أَوَ أَمْلِكُ إِنْ كَانَ اللَّه نَزعَ مِنْ قُلُوبِكُمْ الرَّحمَةَ» متفقٌ عليه.

 

226- از عايشه رضی الله عنها روايت شده که گفت:

گروهی از باديه نشينان به حضور رسول الله صلی الله عليه وسلم  آمده گفتند: آيا صورت بچه های تان را بوسه می زنيد؟

فرمود: بلی.

گفتند: ولی ما به خدا نمی بوسيم.

رسول الله صلی الله عليه وسلم  فرمود: هرگاه خداوند از دلهای شما رحمت را بيرون کرده باشد، من چه کاری انجام داده می توانم بدهم.

 

227- وعن جرير بن عبد اللَّه رضي اللَّه عنه قال: قال رسول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: « مَنْ لا يرْحَم النَّاس لا يرْحمْهُ اللَّه » متفقٌ عليه.

 

227- از جرير بن عبد الله رضی الله عنه روايت شده که:

رسول الله صلی الله عليه وسلم  فرمود: کسی که به مردم رحم نکند، خدا بر او رحم نمی کند.

 

228- وعن أَبي هُريرةَ رضي اللَّه عنه، أَنَّ رسولَ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قال: « إِذا صلى أَحدُكُمْ للنَّاسِ فلْيُخَفِّف، فَإِنَّ فِيهِمْ الضَّعِيفَ وَالسقيمَ والْكَبِير. وإِذَا صَلَّى أَحَدُكُمْ لِنَفْسِهِ فَلْيطَوِّل ما شَاءَ » متفقٌ عليه.

وفي روايةٍ : « وذَا الْحاجَةِ » .

 

228- از ابو هريره رضی الله عنه روايت است که:

رسول الله صلی الله عليه وسلم  فرمود: هرگاه کدام شما برای مردم نماز گزارد (پيشنمازی کند) بايد کوتاهش نمايد، زيرا در ميان آنان ناتوان و مريض و بزرگسال وجود دارد. و هرگاه برای خويش نماز گزارد، آنگونه که می خواهد به درازا کشاند.

و در روايتی آمده: حاجتمند در آنها وجود دارد.

 

229- وعن عائشة رضي اللَّه عنها قَالَت: إِنْ كَان رسولُ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم لَيدعُ الْعَمَل، وهُوَ يحِبُّ أَنَ يَعْملَ بِه، خَشْيةَ أَنْ يَعْمَلَ بِهِ النَّاسُ فيُفْرَضَ عَلَيْهِمْ » متفقٌ عليه.

 

229- از عايشه رضی الله عنها روايت شده که گفت:

رسول الله صلی الله عليه وسلم  کاری را ترک می کردند که دوست داشتند به آن عمل کنند، از ترس اينکه مبادا مردم بدان عمل کنند و بر آنها واجب نشود.

 

230- وعنْهَا رضي اللَّه عنها قالَت: نَهَاهُمْ النَّبِيُّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم عَن الْوِصال رَحْمةً لهُم، فقالوا: إِنَّكَ تُواصل؟ قال: « إِنِّي لَسْتُ كَهَيئَتِكُمْ إِنِّي أَبِيتُ يُطْعِمُني رَبِّي ويَسْقِيني » متفقٌ عليه

مَعناه: يجعَلُ فيَّ قُوَّةَ مَنْ أَكَلَ وَشَرَب.

 

230- و هم از عايشه رضی الله عنها روايت است که گفت:

پيامبر صلی الله عليه وسلم آنها را از روزهء پی در پی منع نمودند.

گفتند: يا رسول الله شما روزهء پی در پی می گيريد!

فرمود: من مثل شما نيستم، من شب را می گذرانم در حاليکه پروردگارم مرا طعامی می دهد و سيراب می نمايد.

ش: مفهومش اينست که خداوند توان آن را به من می دهد، يعنی از قدرت خود به من طعام می خوراند و می نوشاند.

 

231- وعن أَبي قَتادَةَ الْحارِثِ بنِ ربْعي رضي اللَّه عنه قال: قال رسول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: «إِنِّي لأَقُومُ إِلَى الصَّلاةِ ، وَأُرِيدُ أَنْ أُطَوِّل فِيها، فَأَسْمعُ بُكَاءَ الصَّبِي، فَأَتَجوَّزَ فِي صلاتِي كَرَاهِيَةَ أَنْ أَشُقَّ عَلَى أُمِّهِ » رواه البخاري.

 

231- از ابو قتاده حارث بن ربعی رضی الله عنه روايت است که:

رسول الله صلی الله عليه وسلم  فرمود: چون به نماز برمی خيزم و می خواهم که درازش کنم، ناگهان گريهء بچه را می شنوم و در نمازم تخفيف می آورم، از ترس اينکه مبادا بر مادرش سختی آورم.

 

232- وعن جُنْدِبِ بن عبد اللَّه رضي اللَّه عنه قال: قال رسولُ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم:«منْ صَلَّى صَلاةَ الصُّبحِ فَهُوَ فِي ذِمةِ اللَّه فَلا يطْلُبنَّكُمْ اللَّهُ مِنْ ذِمَّتِهِ بِشَيْء، فَإِنَّهُ منْ يَطْلُبْهُ مِنْ ذِمَّتِهِ بِشَيْءٍ يُدرِكْه، ثُمَّ يكُبُّهُ عَلَى وجْهِهِ في نَارِ جَهَنَّم » رواه مسلم.

 

232- از جندب بن عبد الله رضی الله عنه روايت است که:

رسول الله صلی الله عليه وسلم  فرمود: کسی که نماز صبح را بخواند او در امان خدا است. پس بکوشيد که خداوند در مورد چيزی دين و بدهی خود، شما را مورد پرسش قرار ندهد، زيرا هرگاه خداوند از کسی چيزی از بدهی خود را بطلبد، او را فرا می گيرد و سپس او را برويش در آتش دوزخ می اندازد.

ش: در اين حديث تهديد شديدی است برای آنکه بر کسی تعرض کند که نماز صبح را گزارده باشد، که طبعاً بقيهء نمازها را می گزارد و آنکه بر او تعرض کند در واقع به خدا اهانت روا داشته است.

 

233- وعن ابن عمر رضي اللَّه عنهما أَنَّ رسول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قال: « المُسْلِمُ أَخُو المُسْلِم، لا يظْلِمُه، ولا يُسْلِمه، منْ كَانَ فِي حَاجَةِ أَخِيهِ كَانَ اللَّهُ فِي حاجتِه، ومَنْ فَرَّج عنْ مُسْلِمٍ كُرْبةً فَرَّجَ اللَّهُ عنْهُ بِهَا كُرْبَةً مِنْ كُرَبِ يوْمَ الْقِيامَةِ ، ومَنْ ستر مُسْلِماً سَتَرهُ اللَّهُ يَوْم الْقِيَامَةِ » متفقٌ عليه.

 

233- از ابن عمر رضی الله عنهما روايت است که:

رسول الله صلی الله عليه وسلم فرمود: مسلمان برادر مسلمان است بر او ظلم نمی کند، او را به دشمنش تسليم نمی دهد، کسی که در صدد برآوردن نيازمندی و حاجت برادرش باشد، خداوند در برآوردن حاجتش ياری اش می نمايد. و کسی که مشکل مسلمانی را حل کند، خداوند در برابر آن مشکلی از مشکلات روز قيامت او را می گشايد و کسی که عيب مسلمانی را بپوشاند، خداوند در روز قيامت عيب او را می پوشاند.

 

234- وعن أَبي هريرة رضي اللَّه عنه قال: قال رسول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: «المُسْلِمُ أَخُو الْمُسْلِم لا يخُونُه ولا يكْذِبُهُ ولا يخْذُلُه، كُلُّ الْمُسْلِمِ عَلَى الْمُسْلِمِ حرامٌ عِرْضُهُ ومالُه ودمُهُ التَّقْوَى هَاهُنا، بِحسْبِ امْرِىءٍ مِنَ الشَّرِّ أَنْ يَحْقِرَ أَخاهُ المسلم» رواه الترمذيُّ وقال: حديث حسن.

 

234- از ابو هريره رضی الله عنه روايت شده که:

رسول الله صلی الله عليه وسلم  فرمود: مسلمان برادر مسلمان است، به وی خيانت نمی کند، دروغ نمی گويد، او را خوار نمی کند، همهء ارزشهای يک مسلمان بر مسلمان حرام است، آبرويش، مال و خونش. آگاه باشيد که تقوی اينجاست! کافيست برای شخص از شر و بدی که برادر مسلمانش را تحقير کند.

 

235- وعنه قال: قال رسول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: « لا تَحاسدُوا ولا تناجشُوا ولا تَباغَضُوا ولا تَدابرُوا ولا يبِعْ بعْضُكُمْ عَلَى بيْعِ بعْض، وكُونُوا عِبادَ اللَّه إِخْواناً. المُسْلِمُ أَخُو الْمُسْلِم لا يَظلِمُه ولا يَحْقِرُهُ ولا يَخْذُلُه. التَّقْوَى هَاهُنا ويُشِيرُ إِلَى صَدْرِهِ ثَلاَثَ مرَّاتٍ بِحسْبِ امْرِيءٍ مِنَ الشَّرِّ أَنْ يَحْقِر أَخاهُ المسلم. كُلَّ الْمُسْلِمِ عَلَى الْمُسْلِمِ حرامٌ دمُهُ ومالُهُ وعِرْضُهُ » رواه مسلم.

 

235- از ابو هريره رضی الله عنه روايت است که:

رسول الله صلی الله عليه وسلم  فرمود: با همديگر حسد نکنيد، با همديگر بيع نجش ننماييد (نجش اين است که در قيمت متاع بيفزايد در حاليکه قصد خريد ندارد به خاطر آنکه ديگری را بفريبد) با همديگر بغض و کينه نکنيد، به هم پشت نگردانيد و بعضی شما بر فروش بعضی ديگر نفروشد، ای بندگان خدا با هم برادر باشيد. مسلمان برادر مسلمان است، بر او ظلم نمی کند، او را تحقير ننموده، و خوارش نمی سازد. تقوی اينجاست “و به سينه اش اشاره کرده و سه بار اين سخن را تکرار نمود” برای شرارت شخص کافيست که برادر مسلمانش را تحقير کند. همهء مسلمان بر مسلمان حرام است، خون و مال و آبرويش.

 

236- وعن أَنسٍ رضي اللَّه عنه عن النبي صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قال: « لا يُؤْمِنُ أَحدُكُمْ حتَّى يُحِبَّ لأَخِيهِ مَا يُحِبُّ لِنَفْسِهِ » متفقٌ عليه.

 

236- از انس رضی الله عنه روايت است که:

پيامبر صلی الله عليه وسلم فرمود: مؤمن کامل شمرده نمی شود، يکی از شما تا دوست بدارد برای برادرش آنچه را که برای خود دوست می دارد

 

237- وعنه قال: قال رسول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: « انْصُرْ أَخَاكَ ظَالِماً أَوْ مَظْلُوماً» فقَالَ رَجُلٌ: يَا رسول اللَّه أَنْصرهُ إِذَا كَانَ مَظلُوماً أَرَأَيْتَ إِنْ كَانَ ظَالِماً كَيْفَ أَنْصُرُه؟ قال: « تَحْجُزُهُ أَوْ تَمْنعُهُ مِنَ الظُّلْمِ فَإِنَّ ذلِك نَصْرُهْ » رواه البخاري.

 

237- و هم از انس رضی الله عنه روايت است که فرمود:

رسول الله صلی الله عليه وسلم  برايم گفت: برادرت را ياری کن، خواه ظالم باشد، يا مظلوم!

مردی گفت: يا رسول الله صلی الله عليه وسلم  ياری اش می دهم چون مظلوم باشد، هرگاه ظالم باشد، چطور او را ياری کنم؟

فرمود: اينکه او را از ظلم باز داری، اين ياری دادن اوست.

 

238- وعن أَبي هريرة رضي اللَّه عنه أَنَّ رسول الَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قال: « حقُّ الْمُسْلمِِ عَلَى الْمُسْلِمِ خمس: رَدُّ السَّلام، وَعِيَادَةُ الْمرِيض، واتِّبَاعُ الْجنَائِز، وإِجابة الدَّعوةِ ، وتَشمِيت العْاطِسِ » متفق عليه.

 وفي رواية لمسلم: « حق الْمُسْلمِ سِت: إِذا لقِيتَهُ فسلِّم عليْه، وإِذَا دَعاكَ فَأَجبْه، وَإِذَا اسْتَنْصَحَكَ فَانْصحْ له، وإِذا عطَس فحمِد اللَّه فَشَمِّتْه. وَإِذَا مرِضَ فَعُدْه، وَإِذَا ماتَ فاتْبعهُ».

 

238- از ابو هريره رضی الله عنه روايت است که:

رسول الله صلی الله عليه وسلم  فرمود: حق مسلمان بر مسلمان پنج چيز است: جواب سلام، عيادت مريض، رفتن بدنبال جنازه، قبول کردن دعوت، دعا برای عطسه زننده.

در روايتی از مسلم آمده که حق مسلمان بر مسلمان شش چيز است: هرگاه با او روبرو شدی سلام بگو، چون ترا دعوت کند، اجابتش کن، چون از تو پند خواهد، به او پند ده، چون عطسه زند و الحمد لله بگويد، بر او دعا کن، چون او مريض شد به عيادت او برو، چون بميرد، به دنبال جنازه اش برو.

 

239- وعن أَبي عُمارة الْبراءِ بنِ عازبٍ رضي اللَّه عنهما قال: أَمرنا رسولُ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم بِسبْع: أَمرنَا بِعِيادة الْمرِيض، وَاتِّبَاعِ الْجنازةِ ، وتَشْمِيتِ الْعاطِس، وَإِبْرارِ الْمُقْسِم، ونَصْرِ المظْلُوم، وَإِجابَةِ الدَّاعِي، وإِفْشاءِ السَّلام. وَنَهانَا عَنْ خواتِيمَ أَوْ تَختُّمٍ بالذَّهب، وَعنْ شُرْبٍ بالفَضَّةِ ، وعَنِ المياثِرِ الحُمْر، وَعَنِ الْقَسِّي، وَعَنْ لُبْسِ الحَرِيرِ وَالإِسْتَبْرَقِ وَالدِّيبَاج. متفق عليه.

      وفي روايةٍ : وإِنْشَادِ الضَّالةِ فِي السَّبْعِ الأُول.

 

239- از ابو عماره براء بن عازب رضی الله عنه روايت است که گفت:

رسول الله صلی الله عليه وسلم  ما را به هفت چيز امر نموده و از هفت چيز منع کرده است: ما را امر کرده است به عيادت مريض و حضور جنازه و دعا بحق عطسه زننده و راست نمودن آنچه که به آن قسم خورده شده و ياری کردن با مظلوم و قبول دعوت و پخش کردن سلام. و ما را نهی کرده است از استعمال انگشترها يا انگشتر طلا و از نوشيدن به ظرف نقره و از روزينی ابريشمی که به اطراف آن پارچه پنبه ايست و لباس مخلوط ابريشم و کتان و از پوشيدن انواع ابريشم از حرير و استبرق و ديباج.