امين الله  دريځ

 

 

دا څومياشتې کېږي  چې  راډيو ولګوم  انتخابات  غږوي .  چې تلويزيون  ولګوم  انتخابات  غږوي .  چې اېنټرنېټ ولګوم بيا هم  د انتخاباتو په اړه شل ليکنې مخته راشي . هک حيران شم چې دا ولې ځېنو ته  دومره  پر زړه پورې  خبره ده  او ولې  دومره  مينه  ورسره  ښودل کېږي ؟

زه  خونپوهېږم چې  څوک  انتخابېږي ؟

سره له دې چې زه له هېواده لرې يم او د روانو چارو په اړه به مې  معلومات  پر رسنيو باندې ديوازېنۍ تکيا له امله نيمګړي وي ، خو ان  همدغه  نيمګړتيا مې هم  د دې مخه  نه  نيسي چې د دغو تش په  نامه انتخاباتو په  اړه  يو څه  د ټولنې نبض  و نه  پېژندلای  شم .

زما داټکل له مخې  ټولنه دنويو انتخاباتو پر وړاندې  پر درېيو برخو وېشل شوې ده :

لومړۍ  ستره برخه  هغه  پرګنې دي چې  سياسي لوبو نهيلې کړي او د چا په تګ و راتګ کې  دخپل بدمرغه ژوند ښه والی نه ويني . دوی  پوهېږي چې غږ يې نه اورېدل کېږي ؛ د وير اندېښمن يې نشته  او پر هډوکيو او پوستکي يې د رڼا ورځې سوداګري روانه ده . دوی  ته نه انتخابات ارزښت لري او نه هم په خپله خوښه  د کومې ځانګړې سياسي موخې له امله برخه په کې اخلي .

دويمه  هغه  کوشنۍ ډله  ده چې د کولمو مزي  يې  په سرکاري  دفترونو پورې نښتي  .

دې  ډلې ته  دا انتخابات  ډېر مهم برېښي ځکه چې هر رنګه سياسي تړاوونه  د ډوډۍ ګټلو تر ټولو اسانه  لار  ورته  ښکاري  اوسياست  د  ورځني بازار  په  مانا پېژني .

د دې  ډلې  هر غړي  د يوه کانديد له باشي کېدلو سره  دخپلو شخصي هيلو اوږد تومار تړلی  او همدومره پاتې ده چې هغه ارګ ته ورسېږي او دی يې څنګ ته . بيا نو دی پوهېږي چې څه وکړي  او څنګه د خپلو غريزو غوټې پرانيزي .

درېيمه  هم يوه بله کوشنۍ ډله ده چې  په پاکو هېوادنيو ارمانو کې يې شګه نشته خو په  يوه بوټي پسرلی ويني .

دغه پاکزړي انسانان  داسې ګڼي چې ګوندې که هاغه يا دغه راشي ، دا وطن به ورسره ښه شي ؛ هر څوک به د خپل ژوند يو انساني لوری ، لودن ومومي  او دا لالهاندۍ  او بدې ورځې به ورسره پای ته ورسېږي  .

همدلته غواړم  له دې هرې  ډلې سره  د زړه لنډ خواله  وکړم :

له لومړۍ ډلې سره :

په دې  وپوهېږئ چې همدا تاسې په بشپړه  بېواکۍ  کې تر ټولو ستر ځواک ياست  .

ستاسې پر سرونو د واکمنۍ لېوال ستاسې له بوګنېدلو او خوځېدلو زښته  وېرېږي . دوی ګردسره هڅې کوي چې تاسې  وغولوي  او يا مو په يوه ډول چوپ وساتي .

که تاسې خپل زور وپېژاند او هغه مو سره راټول کړای شو هېڅوک به  مو د برخليک ټاکلو واګي په خپله ولکه کې ونه نيولای شي . هله به تاسې خپل برخليک په خپله ټاکئ او هغه به تر هر چا ښه ټاکئ ، ځکه تاسې تر هر چا ښه پوهېږئ چې څه غواړئ  .

داچې لا تر اوسه تاسې  خپل ځواک  پوره پېژندلای او يو موټی کړای شوی نه دی ، کېدای شي  چې څه مودې تېرېدلو  ته به لا اړتيا وي . تر هغې چې دغه موده تېره شوې نه وي ، همدا اوسنۍ ناپلوي موچې په خپله يو لوی پلو دی ؛  تر هر څه غوره ده . هېڅوک هغومره نهيلی نه دی چې ګوندې تاسې به له دې ترخې نهيلۍ راونه وځئ او يوه ورځ به  خپل ژوند په خپله سمبال نکړئ .

له دويمې ډلې سره :

په دې وپوهېږئ چې د ډوډۍ ګټلو دا لار چې تاسې غوره کړې  ډاډمنه  نه ده .

خپل فکر مه کوشنی کوئ ؛ د خپل شخصي او کورني ژوندانه له تنګې کړۍ را ووځئ  او د افرادو او دغو او هغو کړيو په وجود کې د موقتي ډوډۍ  هيله مکوئ  . دهېواد په  وجود کې  په مړه ګېډه ډاډمنه  ډوډۍ وغواړئ . افغانستان  ټول مړولای او دهر څه خاوندولای شي . دغو سپېرو کنډوالو ته يې مه ګورئ . دا دسرسري او بازاري سياستونو له لاسه داسې دي . که موږ سړي شو دلته دومره څه دي چې  دهېچا خيرات ته  به مولاس  ور ونه غځوي . دا لا څه چې د ډېرو نورو به هم  بده  ورځ راسره  ښه  شي .

څومره به  ديوازېنيو شخصي ښېګڼو لپاره  کله پر ده پورې زړه تړئ اوکله پر هغه پورې  . دا خو ډېر ستړی کوونکی کار دی . تاسې چې دومره ستړيا ته زړونه نيولای شئ ، ولې هغو لويو کارونو ته اوږه نه  ورکوئ چې يو مخيز  د ولږې او بېوزلۍ د وېرې جرړې وباسي  اولمسي او کړوسي او کودي مو له دې لانجې پرې وژغورل شي .

ستاسې تر ټولو لو يه ستونځه دا ده چې يو خوا د خپل هېواد اقتصادي وړتياوې ژورې نه پېژنئ او بلخوا باور نلرئ  چې  هغه به په خپلو مټو وکارولای شئ . دا ټکی تاسې  له وېرې سره مخامخوي چې  که  له  شتو سياسي ــ اداري امکاناتو   دشتمنۍ ګټلو کا وانه خلئ  يوه ورځ به  دنورو ميليونونو غوندې بېوزله شئ .

ستاسې دا اټکل  دګور چينجيو ته ورته دی . خو ، د مړي غوښې به يوه ورځ هرومرو خلاصېږي او چې وچ هډوکي پاتې شول بيا به څه کېږي ؟

له درېيمې ډلې سره :

په دې وپوهېږئ چې که په نا پاکه لوښي کې هر څومره نوي خواړه ورواچول شي ، نه به لوښی  پاک کړي اونه به خواړه پاک پاتې شي .

خپل  ژوند دغه يا هغه  ته  دهيلو په ازمېښت کې مه اچوئ . تر هغې چې سيستم يومخيز پاک شوی نه  وي او ولس يې  د څارنې واک  په خپل لاس کې نيولای نه وي ، ستاسې يو ارمان  به  هم  ځای ته  ونه  رسېږي . همدومره به  شي چې کله به يو راځي کله به بل او دهريوه له تګ، راتګ سره به ستاسې  د ژوند هماغومره کلونه  هم کمېږي . که ځلمي ياست سپينږيري  به  شئ  او که سپينږيري ياست  کډه به کوئ . همدا به مو د ارمانونو وروستۍ پايلې وي ، نه بل څه .

ښه يې داده چې له بېځايه ازمېيښته ځان وباسئ .  يوازې ښې هيلې  بس نه دي . ترڅنګ يې دسياسي لوبو پېژندنې ته هم اړتيا ده .  خپلواک فکر وکړئ  ، د نورو تجربې را وسپړئ  ، سره نېژدې شئ او په سړه سينه وغږېږئ . تر هغې چې په خپله خپل غم ونه خورئ  ، هېڅوک ستاسې له غمه تبې نيولی نه دی . هر څوک خپلې ګټې لټوي  . تاسې هم وګورئ چې په څه کې مو ګټه ده .

دا مشوړه که هر څومره جړه ښکاري ، بيا هم پرانيستل کېدای شي . د انسان  په عقل کې ډېر ځواک پروت دی .په کار ده چې سم  وکارول شي .

وروستۍ خبره :

له بده مرغه دافغانستان سياست نه يوازې خپلواک نه دی  چې لا تر هغه څه چې اټکل يې کېدای شي ؛ ډېر ناولی شوی دی .

تر ټولو ښه يې دا ده چې سړی دغه بدبويه بازار ته  ورګډ نشي  او لږترلږه دومره وکړای شي چې د ځورېدلي ولس  د وير و زګېرويو په بيه ډوډۍ ونه خوري .

خو ، ددې مانا دانه ده چې ګوندې  کونج دې ونيسي او له  روانو نارواوو دې سترګې پټې کړي . انسان ته په کار ده چې دښه نيت لپاره د هڅې او مبارزې لار پرې نه ږدي .

سملاسي  د دغې مبارزې يو ديموکراتيک ډول دادی چې بهرنيوزورورو ته څرګنده کړای شي چې ستاسې د پوځونو  زموږ  ټپونه را روغ نکړل ، هغه يې لاپسې وشړول . د دغې څرګندونې تر ټولو لنډه لار داده چې په يوه غږ  انتخاباتو ته ورنشو . پرېږده چې دوی  له  کليشه يي پوښتنې پرته هماغه څوک کېنوي چې په پام کې يې نيولی دی . دا به نړۍ ته  وښيي چې دلته  ولس  مرور دی او په کار ده چې دپخلاينې لپاره يې غوښتنو ته غوږ ونيول شي .

تر هغه ځايه پورې چې دافغانستان  دکړکېچ په اړه پوښتنه بهرنيو ځواکونو ته ورمخامخېږي  ، دوی بايد د انصاف له مخې  خپلې ژمنې پر ياد ولري .

دوی ويلي ول چې موږ  سوله راولو ، رانغله . جګړه ورځ پر ورځ تو ده شوه . ځمکني اوهوايي بمونه چوي .انسانان په وحشيانه  اوزړه بوګنوونکيو ډولونو وژل کېږي ، بې کوره کېږي ، د ژوند هېڅډول ډاډ نشته  او دوی  هم دجګړې درولو هېڅډول سياسي ــ علمي پلان  نلري . هسې په هاغه او دغه  ويلو ورځې تېروي .

دوی ويلي ول چې موږ ديموکراسي راولو .  غله ، ډاکوان ، جنګي جنايتکاران  او جواسيس يې راوستل ، واک يې ورکړ  اوپرې يې ښوول چې د خلکو پوستکی وکاږي او وينې يې وزبېښي .

دوی ويلي ول چې موږ  اقتصادي رغاونه کوو، ويې نکړه . دميلياردونو ډالرو ډنډورې  دغوږونو پردې راسورۍ کړې  خو پته يې ونه لګېده چې  څه شول . له څو سرکونو او تجملي چاروپرته هرڅه ويجاړ پراته دي .  د کرنې اوصنعت په برخه کې يوه  ډبره پر بله اېښوول  شوې نه ده .  په دومره  اوبوکې برېښنا نشته . په دومره ځمکو کې غنم نشته . بېکاري ، ولږه ، بېوزلي او ورسره سلګونه نورې نا خوالې ورځ پر ورځ ډېرېږي . که دوی جګړه پلمه کوي ، د دوی دراتګ په پيل کې خو کراري وه ، دوی  چېرې يوه شاړه ځمکه تراوبو لاندې کړه  چې پر خلکو ووېشل شي او وکرل شي . همدا اوس هم ، په بدخشان سمنګان ، کندوز ، هرات ، باميان او داسې نورو کې خو جګړه نشته ، څنګه تش په نامه  ښوونځي اوپوهنتونونه جوړېږي ، يو هکټار ځمکه نه خړوبېږي .

دوی ويلي ول چې موږ بشري رښتې پر ځای کوو ، ويې نکړې . خلک  د چرګانو غوندې حلالېږي ، په ګوليو اوبمونو ويشتل  کېږي ، تښتول کېږي  ، تر ناوړه شرايطولاندې په  زندانو کې ساتل کېږي  ،  تېښتې ته اړ کېږي او په سلګو نورو بدمرغيو اخته کېږي  .

دا هغه بنسټيزې  ژمنې وې چې  بهرنيو زورورو شاورواړوله .

پر  دومره لويې ټګۍ سربېره به داسمه وي چې څوک داراز انتخاباتو ته  زړه ښه کړي ؛ ورشي ؛ ټاکل شوي بيا انتخاب کړي او په خپله هغه  وراسته جوړښت ته  دمشروعيت سند ورکړي  چې  دی يې  دژوندانه له انساني شرايطو بې برخې کړی دی .

  دافغانستان خلک د نړيوالومدني  پرېنسيپونو په رڼاکې  رښتمن چې  له دغې سياسي ډرامې مخ واړوي اوخپل ديموکراتيک غبرګون وښيي .